Bacak Uzunluk Farkının Radyolojik Olarak Ölçülmesi

Klinik muayene ile bacaklar arasında bir uzunluk farkı saptandığı zaman bunun miktarını hesaplamak için radyolojik incelemeden yararlanılır. Bu amaçla ya bacağın yanına röntgen filminde görünen bir cetvel konur, ya da radyoloji çekim masalarında mevcut cetvelden yararlanılır (teleradyografi). Direkt radyografi çekimi sırasında röntgen tüpünden çıkan X ışını röntgen filminin ortasına dik açıyla gelirken, merkezden uzaklaştıkça artan bir açıyla gelir. Bu da geometrik olarak röntgen filmin çevresindeki bacak kısmının aslından daha uzun görünmesine yol açar. Bu nedenle direkt radyografi gerçek bir uzunluk farkı olup olmadığının saptanmasında yararlıdır, ancak direkt radyografi üzerinden ölçüm yapmak hatalıdır. 

Direkt radyografideki büyütme hatasını asgariye indirmek için hasta sabit dururken röntgen tüpü ve röntgen kaseti kaydırılır ve hastanın kalça, diz ve ayak bileği eklemlerleri odaklanarak çekim yapılır. Bu yöntemde (skenografi) röntgen filminde sadece bu üç ekleme ait kısımlar çıkar ve bunların yanında da cetvel görünür. 

Daha yaygın kullanılan ortoröntgenografi yönteminde ise hasta ve röntgen kaseti sabit dururken, röntgen tüpü kaydırılarak bacak üzerinde eşit aralıklarla 3 ila 6 çekim yapılır. Bu amaçla özel uzun röntgen kaseti ve katlanabilir uzun röntgen filmi kullanılır.  Normal kasetle çekilebilmesi, tek bir röntgen filminden ibaret olması nedeniyle arşivleme kolaylığı ve daha düşük radyasyon gerektirmesi skenografinin üstünlükleridir, ancak çekimi zordur. Ortoröntgenogramda 5 cm arayla kılavuz çizgileri bulunur ve ölçüm film üzerinden cetvelle yapılabilir. Çoğu kurumda ortoröntgenografi yöntemiyle elde edilen görüntü bilgisayar programları yardımıyla küçültülüp tek bir röntgen filmine sığdırılmaktadır (dijital radyografi). Bu şekilde üretilen röntgen filmlerinde küçültme oranı mutlaka yer almalıdır. Küçültme miktarının % 40’ın altına düştüğü durumlarda film üzerinden cetvelle ölçüm yapmak hata payını arttırır.  Yaygın yapılan bir kandırmaca da direkt radyografiyle elde edilen kalça, diz ve ayak bileği radyografilerinin uç uca yapıştırılarak ortoröntgenogram gibi hastaya verilişidir. Gerek skenogram, gerekse ortoröntgenogram çekimi sırasında hasta kımıldamadan yatmalı ve kalça ile diz sıfır konumunda olmalıdır. Salt uzunluk ölçümü yapılacaksa ortoröntgenografi hasta yatar konumdayken çekilir. Ancak vücut ağırlığı altında bacaklarda olabilecek açılanmaları araştıran incelemelerde ortoröntgenogram hasta ayakta basarken çekilir.

skenogram (solda) ve ortoröntgenogramın(sağda) çekilşi

Bilgisayarlı tomografi de bacak uzunluğunun ölçümünde kullanılabilir. Yüksek güvenilirlik söz konusudur ve ortoröntgenografiye oranla daha düşük radyasyon gerektirir, ancak koranal planda tüm alt ekstreminin gözlenmesine ve buna göre bir planlama yapılmasına olanak sağlayan ortoröntgenogramın yerini tutamaz.