OS TRİGONUM

Os trigonum talus kemiğinin arkasında yer alan aksesuvar bir kemiktir.

Genel Özellikler

Genel nüfusun % 7 ila % 14’ünde görülür. Toplumun yaklaşık % 2’sinde çift taraflıdır.

Nedeni

Talus kemiğinin arka yüzünde iki adet çıkıntı bulunur. Başparmağın fleksör kasının (fleksör hallusis longus) tendonu bu iki çıkıntının arasında uzanan oluğun içinde yer alır. İçteki çıkıntıya oranla daha büyük olan dış çıkıntıya (lateral tüberkül, Stieda çıkıntısı, trigonal çıkıntı) ayak bileğinin dış yan bağlarından posterior talofibuler bağ ile posterior talokalkaneal bağ yapışır.

Os trigonum 7 ila 13 yaşları arasında dış çıkıntı içinde ve onun arka yüzünde ayrı bir kemikleşme merkezi olarak belirir ve bir iki yıl içinde talus ile bütünleşir. Bazen bu bütünleşme hiç gerçekleşmeyebilir ve os trigonum tamamen ayrı bir kemikçik şeklinde oluşur. Bir diğer şeklinde bütünleşme kısmen gerçekleşir ve os trigonum talusa kıkırdak köprüyle bağlı olarak (sinkondroz) oluşur. Ayakbileği tam plantar fleksiyona gittiğinde dış çıkıntı ayak bileğinde tibia distali arka kenarına dayandığından, os trigonumun oluşumunda tekrarlayan yüklenmelerin etkili olduğu düşünülmektedir.

Klinik Görünüm

Olguların çoğu klinik yakınmaya yol açmaz ve herhangi bir nedenle çekilen ayak radyografisinde rastlantısal olarak saptanır. Ancak bazı kişilerde ayak bileğinin aşırı plantar fleksiyona zorlanması ve bunun sık olarak tekrarlanması sonucu ayak bileği arkasında, kalkaneus ile tibia alt ucu arasında sıkışan os trigonum klinik yakınmaya neden olur (os trigonum sendromu, talar kompresyon sendromu, posterior impingement sendromu). Ayağın yerden kesilmesi sırasında (pushoff) kasılan baş parmak fleksörünün yakın komşuluğundaki os trigonuma yaptığı basının da klinik yakınmanın ortaya çıkmasında payı vardır. Bu durum özellikle tramplenden atlayan yüzücülerde görülür.

Parmak ucu duruşunu sıkça yapan balerinler, şut çekme sırasında ayak bileği aşırı plantar fleksiyona zorlanan futbolcular ve sıkça sıçrayan, ya da yokuş aşağı koşan atletler os trigonum sendromuna yatkındırlar.

Hasta sıçrama, ya da parmak ucunda yükselme sırasında artan ağrıdan yakınır. Ağrı tipik olarak ayak bileğinin arkasına uyan bölgededir. Hasta topuklu ayakkabı giyemez hale gelir.

Muayene sırasında os trigonuma uyan kısımda, yani ayak bileğinin dış kısmında, Aşil tendonu ile dış malleol arasına rastlayan bölgede yerel hassasiyet saptanır. Bazen yerel şişlikle karşılaşılabilir. Ayak bileği plantar fleksiyona zorlandığında ağrı şiddetlenir. Ayak bileği plantar fleksiyonu bir miktar kısıtlanır. Kısıtlanan ayak bileği plantar fleksiyonu ayağın ortasındaki eklemler tarafından telafi edilir.

Bazen ani ve güçlü bir plantar fleksiyon zorlaması sinkondrozla talusa bitişik os trigonumda kıkırdak bağlantının kırılmasına neden olur. Bu durumda ağrı ani ve şiddetlidir.

Sinkondrozdaki inflamasyon başparmak fleksör tendon kılıfını da etkilediği zaman (fleksör hallusis longus tenosinoviti) ağrı ayak uzunlamasına kavsi  boyunca ayağın iç kısmına da yayılır.

Os trigonumun ayak bileği arkasında dış tarafta yer alması topuğun varus konumuna gitmesine neden olur. Bu da ayak bileği dış yan bağlarının zedelenmesini kolaylaştırır. Öte yandan, hastaların çoğunda yakınmalar basit bir ayak bileği burkulması sonrası başlar.