MUSKÜLER TORTİKOLLİS

Başın aynı taraf omuzuna doğru yatması ve çenenin karşı taraf omuzuna doğru yaklaşacak şekilde başın düşey ekseni etrafında dönmesi sonucu oluşan görünüme tortikollis denir.

Boynun öne ve yana eğilmesini, yanlara dönmesini sağlayan sternokleidomastoid (SKM) kasında gelişen kontraktür sonucu oluşan eğri boyuna ise musküler tortikollis denir. Tortikollis nedenleri arasında % 95 ile en büyük grubu oluşturduğundan eğri boyun denince musküler tortikollis kastedilmiş olur.

Nedeni

Zorlu doğum sırasında (makat gelişi, forseps kullanımı) SKM kasında yırtık oluşması ve burada oluşan nedbe dokusunun zamanla çekerek kasda kısalığa yol açtığı iddia edilmişse de bu doğru değildir. Rahim içinde bebeğin boynunun sürekli olarak lateral fleksiyona ve rotasyona zorlanmasının, SKM kasında venöz blokaja dayalı bir kanlanma bozukluğuna (iskemi) yolaçtığı ileri sürülmektedir. Bu durum kompartman sendromunda olduğu gibi SKM kasında nedbe dokusunun oluşmasına neden olmakta, sonuçta kas kısalarak boyunda tortikollis görünümüne neden olmaktadır.

Genel Özellikler

Hemen her zaman tek taraflı oluşur. Kızlarda daha sıktır. Olguların dörtte üçünde sağ taraf tutulur.

Gelişimsel kalça displazisi ile birlikte görülmesi nadir değildir (% 7 ila % 20).

Klinik Görünüm

Doğumu izleyen ilk 2 ila 3 hafta içerisinde boyunda SKM kasına uyan bölgede sert, ağrısız bir kitle fark edilir. Bu kitle hemen her zaman köprücük kemiğine yakın bölgededir. Daha sonra bu şişlik giderek genişler. Daha sonraki 2 ila 6 aylık süre içerisinde ise giderek geriler ve kaybolur. Ancak SKM kası sert ve gergin bir şerit halini alarak zamanla kısalır ve kontraktür tek bulgu olarak geride kalır.  Boynun tutulan tarafa doğru rotasyonu, öne fleksiyonu ve karşı omuza doğru lateral fleksiyonu kısıtlanır.

Olguların az bir kısmında (1/3) SKM kasın tümü tutulmuştur. Bu nedenle kütle oluşumu görülmez. Şişlik nedeniyle erkenden getirilen hastaların aksine, bu hastalar ancak boyunda tortikollis görünümü oluştuktan sonra hekime getirildiklerinden, doğaldır ki tedavi de bu geç kalmadan etkilenir.

Kontraktür giderilmediğinde, iki yıl içinde yüz ve başa ait sekonder uyumsal değişiklikler gelişir. Rahat ettiğinden genellikle yüzükoyun yatırılan bebekte kontrakte taraftaki yüz yarımı yatağa uyum sağlayarak zamanla düzleşir (plagiosefali).

Çocuk büyüdükçe yüzde asimetri gelişir; yani her iki yüz yarımında gözler ve kulaklar değişik seviyelerde gelişir ve kontrakte taraftaki yüz yarımı daha küçük kalır. Bu durum baş doğrultulmak istendiğinde daha da belirginleşir.

İleri olgularda kontraktürle aynı taraftaki omuz diğer omuza göre daha yüksekte olarak gelişir. Omurga boyundaki eğriliğe uyum sağladığından boyun bölgesinde kalıcı skolyoz eğriliği gelişir.

Ayırıcı Tanı

Musküler tortikollis diğer tortikollis nedenlerinden ayırt edilmelidir. Boyun bölgesi radyolojik olarak muhakkak incelenmelidir. SKM kasının fazla gergin olmadığı durumlarda göz muayenesi istenmelidir.

• eğri boyun

• wryneck