DOĞUMSAL KOL FELCİ

Zorlu doğum sırasında kola giden sinirlerin hasar görmesiyle ortaya çıkan klinik tablo doğumsal kol felci başlığı altında toplanır. Hasarlanan sinirler brakiyal pleksus denilen sinir ağına aittir. Klinik tablo hasar gören sinire ve hasarın şiddetine göre değiştiğinden, bu durum aslında geniş bir yelpaze oluşturur.

Genel Özellikler

Kızlarda daha sıktır (3:2). Hemen her zaman tek kol etkilenir. Sağ kol daha fazla hasarlanır (yaklaşık % 60).

Nedeni ve Oluşum Şekli

Sinir yaralanmasındaki mekanizma sinirin gerilerek hasar görmesidir. Doğum sırasında acemi hekim tarafından uygulanan ölçüsüz güce bağlı olarak oluşan olguları bir kenara bırakacak olursak, yüksek doğum tartısı, omuza bağlı zorlu doğum (omuz distosiyası), doğumun ikinci evresinin uzaması, makat gelişi ve forseps kullanımı bilinen risk faktörleri arasında yer alır.

Yaklaşık 3,5 kilonun altındaki bebekte başın kesiti omuzların kesitinden daha fazla yer kaplar. Bu da başın geçtiği yerden doğmakta olan bebeğin gövdesinin zorlanmadan geçebileceği anlamına gelir. 3500 gramdan fazla bir doğum tartısı ile doğan bebekte ise başın kesit alanı omuzların kesit alanının gerisinde kalır. Bu durumda normal bir doğum sırasında dahi, baş doğmasına karşın, gövdenin çıkartılıp alınması için bazen güç uygulamak gerekir.

Normal seyreden bir doğum sırasında bebeğin başı doğmasına karşın önde gelen omuz pelviste sıkışarak pubis simfizini geçemez. Omuz distosiyası olarak adlandırılan bu duruma müdahale edilmezse göbek bağı doğum kanalında bası altında kalır ve bebek kaybedilebilir. Vajinal boşlukta doğan başın geriye kaçması omuz distosiyasının belirtisidir. Başını kabuğuna geri sokan kaplumbağayı andırdığı için buna kaplumbağa belirtisi denir. Ayrıca bebeğin yüzü normalden daha kırmızı görünür. Omuz distosiyası fark edildiği zaman takılan bebeği çekip almak için derhal bazı doğum manevralarına başvurulur. Bunlar arasında en bilineni olan McRoberts manevrasında annenin bacakları karnına doğru tümüyle çekilerek (hiperfleksiyon) pelvisin genişlemesi ve belin düzleşmesi sağlanır. Bu manevra bebeğin kurtulmasını sağlamazsa, bir yardımcı suprapubik bölgeden nazikçe bastırırken doğumu gerçekleştiren hekim bebeğin başından nazikçe çeker (Rubin I manevrası). Bu da başarısız kalırsa öndeki omuza arkadan bası uygulanır (Rubin II manevrası), ya da öndeki omuz öne arkaya çevrilerek (Wood manevrası) gövdenin kurtulması amaçlanır. Bu da yetmezse epizyotomi yapılır; yani vajina duvarı kesilerek doğum kanalı genişletilir.  Doğum manevrası yapılsın yapılmasın, takılan omuz ile doğan baş arasında kendiliğinden bir traksiyon gerçekleşir ve kol kaslarını kontrol eden sinirlerde hasar oluşabilir. Doğum manevrasının yapılması bebeğin yaşamını kurtarırken brakiyal pleksusda oluşabilecek hasarı ağırlaştırabilir. Omuz distosyası vajinal doğumların yaklaşık % 1’inde görülür, ancak önceden tahmin edilmesi olanaksızdır. Olası risk faktörleri annede diyabet, yüksek doğum tartısı (fetal makrozomi) ve annede şişmanlıktır.

Rahim ağzı (serviks) tamamen açık olmasına karşın, hiç doğum yapmamış bir kadında 3 saat, daha önce doğum yapmış bir kadında ise 2 saat geçmesine karşın, doğumun tamamlanmaması, yani doğumun ikinci evresinin uzaması, brakiyal pleksus yaralanması açısından bir diğer risk faktörünü oluşturur.

Makat gelişi konumundaki bebeğin başını doğurtmak için abdüksiyondaki koldan veya gövdeden çekilmesi de brakiyal sinir hasarına yol açabilir.

Brakiyal pleksus hasarı zorlu doğum sırasında forsepsin doğrudan ezici etkisiyle de olabilir.

Diyabetik annelerin bebeklerinde brakiyal pleksus zedelenmesine daha fazla rastlanmaktadır.

Doğum koşullarının iyileştirilmesi doğumsal kol felci olgularının sayısında azalmaya yol açmıştır, ancak en anlamlı düşüş ağır olguların sayısındadır. 

• obstetrical paralysis

• birth palsy