Bu sayfada yer alan bilgilerin tamamı ebeveynleri çocuk ortopedisinin konuları hakkında bilgilendirmek amacıyla verilmektedir.

Bu bilgilerden yola çıkarak ebeveynlerin çocuklarındaki rahatsızlıklara tanı koymaları, daha da ileri giderek kendilerini hekim yerine koyarak çocuklarını tedavi etmeye kalkışmaları son derece sakıncalıdır.

Bu sayfada yer alan bilgiler bir hekimin muayene sonucu vereceği kararın yerini asla alamaz.

izole halluks varus

halluks varus (tip II)
polidaktili ile birlikte başparmakta halluks varus deformitesi

kısa ve kalın metatars epifizer keneti düşündürmelidir

Farmer işlemi
rotasyonel flep ile cildin açık kalan kısmı kapatılır

HALLUKS VARUS

Ayak baş parmağının metatarsofalangeal eklemden iç tarafa, yani diğer ayağa doğru sapmış haline halluks varus denir.

Sınıflama

Çocuklarda görülen halluks varus hemen her zaman doğumsaldır. Edinsel olguların neredeyse tamamını oluşturan ve halluks valgus cerrahisi sonrası aşırı düzeltime bağlı gelişen halluks varus ise erişkin yaşa özgü bir komplikasyondur (iyatrojenik halluks varus). Çocukluk çağında görülen edinsel halluks varus oldukça nadirdir ve zemininde nörolojik bir hastalık yatar (Charcot-Marie-Tooth, çocuk felci vb.).

Doğumsal halluks varusu kabaca üç tipe ayırabiliriz. Birinci tipte, 1. metatars normal olup sadece baş parmağın mediale doğru saptığı izole bir deformite söz konusudur. 1. metatars tabanına kadar uzanan, gergin bir fibröz bant şekline dönüşmüş abduktor hallusis kası baş parmağın içe doğru sapmasına yol açar. 1. metatarsofalangeal eklemin dorsali kontraktedir. Ayrıca, baş parmak hafif supinasyona gider. Baş parmak ekstansörü (ekstansör hallusis longus) mediale doğru yer değiştirerek medialdeki kontraktüre katkıda bulunur. Medial sesamoid mediale yer değiştirmiş olabilir.

Çok daha sık rastlanan ikinci tipte baş parmak deformitesi ayağı ilgilendiren birtakım anomalilerle birlikte olur (örneğin, birden fazla baş parmağın bulunduğu preaksiyal polidaktili, 1. metatarsda, ya da 1. proksimal falanksta epifizer kenet, kısa ve blok şeklindeki 1. metatars, 1. metatars komşuluğunda parmakları olmayan ekstra metatarslar, 1. metatarsın tam olmayan duplikasyonu, metatarsus varus).

Üçüncü tipte ise bir iskelet displazisi (örneğin, diastrofik displazide kısa 1. metatarsa bağlı olarak gelişen halluks varus deformitesi), ya da bir bağ dokusu hastalığı (Marfan sendromu, Ehlers_Danlos sendromu, Down sendromu) söz konusudur.

Bu sınıflamanın dışında kalan esnek halluks varus ise bebeğin ayağının anne rahminde kalıplanmasına bağlı olarak yeni doğanlarda görülen bir durumdur. Çocuğun yürümeye ve ayakkabı giymeye başlaması ile birlikte kendiliğinden düzelir.

Genel Özellikler

Afrika’da 3 milyon yıl önce yaşamış insanlar ile Japonya’nın kuzeyinde M.Ö. 2300 yıllarında yaşamış insanların ayak izleri incelendiğinde ayak baş parmağının halluks varus konumunda olduğu saptanmıştır. İnsan atasında bulunan bu durumun ayakkabı giyen medeniyetlere geçiş sonucu zamanla yok olduğu düşünülmektedir.

Oldukça nadir bir deformite olduğundan doğumsal halluks varusun görülme sıklığı ve cinsiyet dağılımı bilinmemektedir. Çoğunlukla tek taraflıdır.

Klinik Görünüm

Baş parmaktaki varus durumunun derecesi değişkendir. Baş parmak 1. tarak kemiği ile 90 derece açı yapacak şekilde olabilir. Baş parmak ve yanındaki 2. parmak arasındaki açıklık artmıştır.

Baş parmak deformitesinde artış görülmez, ancak çocuk büyüdükçe içe doğru sapmış baş parmak da büyür ve ayakkabı giymeyi güçleştirmeye başlar. Ayrıca, deformite estetik kusur oluşturur.

Metatarsus primus varus ile karıştırılmamlıdır. MPV’da 1. metatarsofalangeal eklem normaldir.

Tedavi

Doğumsal halluks varusun tedavisi cerrahidir.

Cerrahi düzeltimin tercih edilmediği durumda çocuğun ön kısmı bol ayakkabı giymesi önerilir. Bantlamanın doğumsal halluks varusda yeri yoktur; daha ziyade erişkinde halluks valgus cerrahisi sonrası oluşan edinsel halluks varusun erken döneminde uygulanır.

Doğumsal halluks varus ağrıya neden olmaz; bu açıdan asemptomatiktir. Herhangi bir nedenle düzeltilmeyen deformitede 1. metarsofalangeal eklemde dejeneratif artrit gelişebilir ve ağrılı olabilir. Yürüme sırasında ayağın yaylanmasını kolaylaştıran baş parmağın push-off işlevi zayıflar.

Doğumsal halluks varusun cerrahi tedavisinde deformitenin derecesine ve eşlik eden anomalilere göre bir tedavi planı oluşturulur.

İzole doğumsal halluks varusda deformite çok ileri değilse 1. metatarsofalangeal eklemin mediali açılır, laterali ise plikasyonla güçlendirilir ve medialdeki fibröz bant eksize edilir. Ayrıca, 1. ve 2.parmaklar arasında kısmi sindaktili uygulanır ve baş parmak normal konumda olacak şekilde 1. metatarsofalangeal eklem parmak ucundan geçirilecek Kirschner teli ile sabitlenir. Medial sesamoid yer değiştirmişse eksize edilir (McElvenny işlemi).

Başparmaktaki varus konumu ileri derecedeyse 1. metatarsofalangeal eklem medialinin açılması ve medialdeki fibröz bantın eksize edilmesi ilaveten 1. ve 2. parmak aralığından saplı bir cilt flebi kaldırılır ve baş parmağın normal konuma getirilmesi sonrası medialdeki ciltte açık kalan alana nakledilir. 1. ve 2.parmaklar arasında kısmi sindaktili uygulanır ve baş parmak normal konumda olacak şekilde 1. metatarsofalangeal eklem parmak ucundan geçirilecek Kirschner teli ile sabitlenir (Farmer işlemi).

Cerrahi işlem sırasında normal dizilimi sağlamak için tüm abdüktor hallusis kası eksize edilebilir ve gerekirse 1. metatarsa düzeltici osteotomi uygulanabilir.

Cerrahi işleme kalkışmadan önce 1. metatarsta, ya da 1. proksimal falanksta epifizer kent bulunmadığından emin olmak gerekir, çünkü cerrahi işlem ufak yaşta yapılacağından epifizer keneti radyografide tanımak her zaman mümkün olmayabilir. Bu nedenle cerrahi başarıyla sonuçlansa da zamanla epifizer kentin marifetiyle nüks gelişebilir. Radyografide kısa ve kalın 1. metatars epifizer keneti düşündürtmelidir. Nüks olguda 1. metatarsofalangeal eklemin artrodezi düşünülebilir.