BASİT KEMİK KİSTİ

Tanımlama

İçi sıvı ile dolu, yavaş seyirli genişleme özelliği gösteren, genellikle metafiz yerleşimli kemik kistidir.

Genel Özellikler

Çocuklarda sık görülen bu selim kemik lezyonu biyopsi yapılarak tanısı belirlenmiş tüm primer kemik tümörlerinin, yani kemikten kaynaklanan tüm tümörlerin, yaklaşık % 3’ünü oluşturur. Basit kemik kisti hemen her zaman çocukluk ve ergenlik çağında fark edilir. En sık görülme yaşı 4 ila 10 yaş arası olup, olguların % 80’i 3 ila 14 yaşları arasındadır. Erkeklerde görülme sıklığı kızlara oranla 2 misli daha fazladır.

Kistlerin büyük çoğunluğu humerus (kol kemiği) ve femurun (uyluk kemiği) proksimal kısmında görülür. Olguların yaklaşık % 50’si humerusda, yaklaşık % 40’ı ise femurda bulunur. Tibianın proksimal ve distal ucu, kalkaneus, fibula, önkol kemikleri ve talus diğer sık tutulan bölgelerdir. Çok nadiren birden fazla yerleşim gösterir.

Hemen her zaman kemiğin metafizini tutar. Büyüme plağına yaslanmış durumdadır. Bu görünümüyle kökenini sanki büyüme plağından alan ve metafize uzanan bir kemik lezyonu biçimindedir. Büyüme plağına olan yakınlığına göre aktif veya latent olarak sınıflandırılır. Büyüme plağına olan uzaklığı 0.5 cm’den daha az olan kist aktif olarak kabul edilir. Aktif kist yavaş bir seyirle genişleme potansiyeline sahiptir. Üzerindeki kemik korteksini giderek incelterek tüm metafizi doldurur. Bu nedenle patolojik kırık riski taşır. 10 yaşından küçük çocuklarda görülür. Nadir de olsa epifiz yerleşimli olan kistler agresif özellik gösteren aktif kistlerdir. Büyüme plağından uzaklaşan kistlerde büyüme potansiyeli giderek azalır (latent kistler). Kisti çevreleyen kemik korteksi kalındır ve patolojik kırık riski düşüktür. Kistin latent hale geçmesi genellikle 10 yaşına doğru olur. İskelet olgunlaşması sonrası kistte büyüme durur. Bazı kistler kendiliğinden dolarak hiçbir iz bırakmadan iyileşir.

Nedeni

Basit kemik kistinin nasıl oluştuğu aydınlatılamamıştır. Genel kabul gören kanı kemiğin hızlı büyüyen bölümünde (metafiz) venöz tıkanmaya bağlı olarak hücreler arası sıvının toplandığı ve basınçla kist duvarlarını oluşturduğu yönündedir.

Patoloji

Basik kemik kisti içi sıvı ile dolu tek bir boşluğa sahiptir, ancak zayıf bölümünden kırık oluştuğu zaman kist boşluğu içerisinde bir takım septaların (iç duvarların) oluştuğu görülür. Çevreleyen kemik dokusunu kemirerek yavaş seyirle genişler. Bunun sonucunda kemikte o bölgede bir genişleme oluşur. Çevreleyen kemik korteksinde kırık geçirmedikçe reaktif kemik oluşumu, periost reaksiyonu veya remodelasyon görülmez.

Korteksin zayıflamasıyla kırık oluşabilir (patolojik kırık). Kist ufaksa kırık sonrası çevreden ilerleyen onarım dokusuyla dolar ve kist ortadan kalkar. Eğer kist büyükse kırık sonrası periosttan gelişen yeni kemik dokusuyla kemik korteksi kalınlaşır ve kist oluşan septalar sayesinde çok odalı (multilobüler) hale gelebilir.

Basit kemik kistinin içindeki sıvı berrak sarımtırak çilek rengindedir (serosanjinöz). Kemik korteksi oldukça inceldiği kısımlarda altındaki sıvı nedeniyle mavimtırak bir görünüm alır. Kist sıvısı içerisinde prostaglandinler, interlökin-1 ve lizozomal enzimler gibi kemiği rezorbe edici özelliğe sahip değişik maddelerin yanı sıra kist sıvısındaki işlevi daha henüz aydınlatılamamış birçok madde (interlökin-6, interlökin 1β vb.) bulunur.

Kist duvarı esas olarak değişik şekildeki epitel benzeri hücrelerden oluşan ince bir zarla kaplıdır. Kist duvarını döşeyen bu ince zarda ayrıca osteoklast tipi dev hücreler, hemosiderin pigmenti ve az sayıda kronik inflamatuvar hücreler bulunur. Kist sıvısındaki bazı maddelere kist duvarını döşeyen zarda da rastlanır.

Kistin içinde düşük seviyeli bir basınç söz konusudur ve kist duvarı delindiğinde sıvı boşalır.

• soliter kemik kisti

• unicameral bone cyst