AYAKTA POLİDAKTİLİ

Ayakta normal sayıdan daha fazla parmağın bulunmasına denir.

Tanımlamalar

Polidaktili, bacak kemiklerinin embriyo safhasındaki gelişmesi dikkate alınarak fazladan oluşmuş parmak veya parmakların bulunduğu yere göre adlandırılır. Preaksiyal polidaktili birden fazla başparmağın, postaksiyal polidaktili ise birden fazla 5. parmağın (küçük parmağın) bulunduğunu belirtir. Ortadaki üç parmağa ait fazlalık söz konusuysa santral polidaktili denir.

Genel Özellikler

En sık görülen doğumsal ayak anomalisidir. Görülme sıklığı 1000 canlı doğumda 1,7 olarak bildirilmektedir.

Siyah ırkta daha sık rastlanır. Polidaktilinin sık görüldüğü Afrika’da postaksiyal, Uzak Doğu’da ise preaksiyal polidaktili ön plandadır.

Hastaların yaklaşık % 30’unda ailenin diğer bireylerinde de görülür. Tek başına olan polidaktilide genellikle değişik penetransa sahip otozomal dominan bir geçiş söz konusudur, ancak polidaktili sporadik de olabilir.

Klinik Görünüm

Hastaların yarısında patoloji her iki ayakta da bulunur, ancak aynı özellikleri göstermeyebilir.

En sık 5. parmağın (küçük parmağın) çift olduğu görülür. Postaksiyal polidaktili ayaktaki polidaktilinin % 80’ini oluşturur. Santral polidaktili görülmesi nadir bir durumdur.

Çift oluşum (duplikasyon) parmağın ucunda, yani distal ve orta falankslarda olabildiği gibi, tüm dizinin (falankslar ve metatars) duplikasyonu şekilde de olabilir.

Genellikle 6 parmak söz konusudur. Nadir de olsa daha fazla sayıda ekstra parmak görülebilir. İlave parmak sağlıklı bir ekleme sahip ve iyi gelişmiş olabildiği gibi işlevi olmayan, gelişmemiş (rudimenter) bir parmak şeklinde de olabilir.

Polidaktili genellikle tek başına görülen bir anomalidir, ancak postaksiyal polidaktilinin yaklaşık 5’te 1’ine, preaksiyal polidaktilinin ise yaklaşık 10’da 1’ine değişik anomaliler eşlik eder. Sindaktili sıklıkla görülen bir durumdur. Ellis van Creveld sendromu, trisomi 13, tibia hemimelisi ve Down sendromu polidaktiliye rastlanması olası sendromların başında yer alır.

Hastaların yaklaşık 3’te 1’inde elde de polidaktili mevcuttur.

Tanı

Ayakta başka bir anomali olup olmadığından emin olmak ve özellikle de komşuluk yaptığı metatarsla olan ilişkisini değerlendirmek için radyolojik inceleme şarttır. Fazla parmak ile komşuluğundaki metatars arasındaki ilişki çok değişkenlik gösterir.

Preaksiyal polidaktilide epifizer brackete rastlanabilir.

Tedavi

Estetik kusuru düzeltmek ve normal ayakkabı kullanırken ortaya çıkan rahatsızlığı gidermek için fazla parmağın alınması gerekir. Bazen her iki ayaktaki polidaktili çok düzgün ve simetrik olur ve normal ayakkabı giyiminde rahatsızlık yaratmaz. Cerrahi yaranın bırakacağı nedbenin de bir estetik kusur oluşturacağı düşünülecek olursa böyle bir olguda fazlalığı alarak estetiği düzeltme düşüncesi pek doğru olmayabilir.

İdeal ameliyat yaşı çocuğun yürümeye yeni başladığı ve nispeten sert ayakkabı giymeye başladığı yaştan önceki dönemdir (6 ay ila 9 ay).

Cerrahi işlem yapılacağı zaman her olgu kendi özelliğine göre değerlendirilir. Genel kural düzgün bir ekleme sahip ve işlevsel parmağın korunmasıdır. Postaksiyal polidaktilide gelişmemiş, daha kötü şekilde eklemleşen ve daha az işlevsel parmak genellikle dış tarafta olandır. Preaksiyal polidaktilide ise çıkartılması gereken parmak genellikle iç tarafta olandır. Böylelikle kenarları iç ve dış kenarları düz, ince bir ayak elde etmek mümkün olur.

Parmak cerrahi olarak çıkartılırken metatarsa ait bir çıkıntı geride kalacak gibiyse burası tıraşlanır. Eğer metatars çifti (duplikasyon) varsa tüm metatars birlikte çıkartılır.

Preaksiyal polidaktilinin tedavisi daha karmaşıktır. Blok metatars ve epifizer bracket gibi anomalilerin sıkça eşlik etmesi sonucu etkiler. Preaksiyal polidaktilide fazla parmak alındıktan sonra abdüktor hallusis kasındaki gerginlik iyi ayarlanmalıdır. Aksi takdirde zamanla halluks varus deformitesi gelişebilir. Birinci sırada blok metatars varsa ileride metatars kısalığına bağlı olarak transfer metatarsaljisine neden olabilir.

Santral polidaktilide metatarslar arasındaki bağların onarımı önemlidir. Ayakta zamanla genişleme olur.