EĞRİ BOYUN (TORTİKOLLİS)

Başın aynı taraf omuzuna doğru yatması ve çenenin karşı taraf omuzuna doğru yaklaşacak şekilde başın düşey ekseni etrafında dönmesi sonucu oluşan görünüme denir.

Nedenleri

Tortikollis görünümüne yol açan çok sayıda hastalık mevcuttur. En sık görülenleri:

• postural (pozisyonel)

• müskuler (sternokleidomastoid kasında kontraktür)

• doğumsal anomaliler (servikal veya üst torakal bögede hemivertebra, segmentasyon kusurları, Klippel-Feil sendromu, odontoid anomalileri)

• travma (odontoid kırığı)

• görme bozuklukları

• inflamatuvar durumlar (romatoid artrit, Grisel sendromu)

• boyun fıtığı

• tümörler (osteoid osteoma, astrositom)

• nöromüskuler hastalıklar (serebral palzi)

Rahim içinde gelişen olaylara bağlı olarak sternokleidomastoid kasında kontraktür gelişmesiyle ortaya çıkan müskuler tortikollis en sık görülen tortikollis nedenidir.

Postural tortikollis rahim içi sıkışma sonucu kalıplanmaya bağlıdır; doğumun gerçekleşmesiyle bu sıkıştırıcı etki ortadan kalktığı için kendiliğinden düzelir. Tedaviye gerek yoktur.

Boyun bölgesinde (servikal bölge) omur (vertebra) anomalilerinden bazılarında da tortikollis görünümü ortaya çıkar. Servikal bölgede yarım oluşmuş bir omurun (hemivertebra) neden olduğu skloyoz eğriliği boyunda tortikollis görünümüne yol açar.

Odontoide ait sorunlar, yani bu kemikde doğuştan bir psödoartroz, bu bölgenin hiç oluşmaması (aplazi), veya kısmen oluşması (hipoplazi), veya bu bölgenin ayrı bir kemikçik (os odonteum) halinde oluşması, C1 ve C2 omurları arasındaki stabiliteyi etkileyerek, C1'in C2 omuru üzerinde kaymasına, sonuçta da boyunda bir tortikollis görünümüne yol açar. Bu hastalar boyunda ani fleksiyon-ekstansiyon oluşturabilecek durumlardan (denize çivileme dalma, koltukta boyun desteği olmadan araba kullanma vb.) kaçınmaları yönünde uyarılmalıdırlar. Gerekirse C1-C2 aralığına füzyon ameliyatı yapılır.

Yüksekten düşme veya trafik kazası sonucu gibi ciddi bir travmadan sonra tortikollis görünümü oluşmuşsa odontoid kırığı olasılığı yüksektir. Bu hastaların taşınması özel özen ve dikkat ister.

Tüberküloz (verem) gibi uzun süreli infeksiyonlarda, ya da romatoid artrit gibi bağ dokusunu tutan hastalıklarda, odontoid çıkıntıyı stabil halde tutan transvers bağda gelişen gevşeklik, C1 vertebranın C2 üzerinde kaymasına yol açar ve boyunda tortikollis görünümü oluşur. Aynı şekilde sistemik ateş ve boyun bölgesinde lenfadenopati bulunan çocuklarda, bu transvers bağın ateş nedeniyle geçici olarak gevşemesi sonucu, aniden tortikollis görünümü oluşabilir (Grisel sendromu). Esas neden geçince tortikollis de kendiliğinden düzelir.

Boyun fıtığı geçiren hastalarda ağrı nedeniyle boyunda kas spazmı olur; bu da tortikollis görünümüne yol açar.

Görme bozukluğuna bağlı olarak da eğri boyun oluşur. Genellikle neden göz kaslarından birinin (genellikle dördüncü kafa çiftinin kontrol ettiği superior oblik kas) tembelliğidir, ya da şaşılıktaki çift görmeyi düzeltme gayreti sonucu oluşur. Ayrıca nistagmus denilen çok sık göz kırpma hastalığında da rastlanabilir.

Serebral palzi gibi spastisite ile seyreden hastalıklarda, sternokleidomastoid kasındaki tek taraflı spastisite, boyunda tortikollise neden olur.