YALPALAYARAK YÜRÜME (TRENDELENBURG YÜRÜYÜŞÜ)

Yürüme sırasında leğen kemiğinin (pelvis) yere paralel durması önemlidir; aksi takdirde omurgamız salması olmayan bir teknenin dalga karşısında sallanması gibi her iki yana doğru sallanır ve yürümeyi ileri derecede bozar. Pelvisin yere paralel durmasını sağlayan her iki kalçadaki abdüktor kaslardır (gluteus medius kası). Bunlar yürüme esnasında sırayla karşılıklı olarak kasılarak bu işlevi yerine getirirler.

Görüldüğü Durumlar

Trendelenburg yalpalaması kalça abdüktorlarının güçsüzleştiği durumlarda görülür:

• gelişimsel kalça displazisi
• Perthes hastalığı
• koksa vara
• femur başında avasküler nekroz
• fibröz displazideki çoban asası deformitesi

Kalça çıkığında gluteus medius kasının yapışma yeri olan femurun trokanter major bölgesi doğal olarak yukarıya, leğen kemiğine (pelvis) doğru yaklaştığından bu kasın boyu kısalır. Bu da haliyle biyomekanik bakımdan bu kasın gücünün azalmasına neden olur. Sonuçta o taraf gluteus medius kası çekerek pelvisi yere paralel tutmada yetersiz kalır ve leğen kemiği karşı tarafa doğru eğilir. Bunu önlemek amacıyla yürüme sırasında vücut gövdenin karşı taraftaki yarımını bu tarafa doğru aktararak, pelvisi artan ağırlıkla yukardan aşağıya bastırmak suretiyle yere paralel durmasını sağlamaya çalışır. Bu çaba sonucu yalpalayarak yürüme (Trendelenburg yürüyüşü) ortaya çıkar. İki taraflı çıkık olgularında yalpalama her iki tarafta olduğundan buna ördekvari yürüyüş denir.

Perhes hastalığında ise, femur başında gelişen dolaşım bozukluğu nedeniyle kemikleşme çekirdeğindeki büyümeden sorumlu germinal hücrelerde büyüme faaliyeti 6 ila 12 ay kadar duraklar. Femur başı ile trokanter major bölgesinin dolaşımı ayrı damarlardan gerçekleştiğinden, trokanter major normal büyümesini sürdürür. Sonuçta femur başı eklem yüzeyinin en üst noktası ile trokanter major tepesi arasındaki mesafe azalır; hatta bu ilişki tersine döner. Femur başında oluşan çökme bu olaya katkı yapar. Yeni durumde trokanter major pelvise doğru yaklaşıp gluteus medius kasının boyu kısaldığından, kalçadaki abdüktor kas gücü de olumsuz yönde etkilenir ve Trendelenburg yürüyüşü ortaya çıkar.

Koksa vara ve femur başında avasküler nekroz gibi durumlarda Trendelenburg yürüyüşünün ortaya çıkması da aynı nedene bağlıdır.

Trendelenburg Testi

Kalçada abdüktor kas yetersizliğini ortaya koyan bir testdir.

Çocuk iç çamaşırı ile kalır ve hiçbir yerden destek almadan tek ayak üstünde durması söylenir. Muayeneyi yapan, çocuğu arkadan gözlemelidir. Çocuk normal taraftaki tek ayak üstünde durduğunda normal güçteki gluteus medius kası çekerek pelvisin yere paralel durmasını sağlar. Ancak gluteus medius yetersizliği olan tarafta tek ayak üstünde durmaya çalıştığında leğen kemiği karşı tarafa doğru yatar. Arkadan bakıldığında leğen kemiğindeki bu karşı tarafa yatış rahatlıkla fark edilir. Buna Trendelenburg belirtisi denir.

Tedavi

Aktif kas egzersizleri yaptırılır. Örneğin, hasta tam yan yatar. Bu sırada alttaki bacak tam düz durmalıdır. Gövde tam yan pozisyondayken bacak kaldırılarak beş saniye havada tutulur. Sonra bırakılarak 2 saniye dinlenilir. Bacak öne gitmemeli ve tam yandan kalkmalıdır. Bir seansta 50 kaldırış yapılır ve seanslar günde en az dört kez tekrarlanır. Daha sonra ayak bileğine ağırlık bağlanarak bu ağırlık her iki günde bir 250 gram arttırılır. Egzersiz programı kaldırılabilen maksimum ağırlıkla en az bir yıl sürdürülmelidir.

İleri olgularda çocuk ufaksa trokanter major tahrip edilerek buradaki büyümenin durması ve normal ilişkinin zamanla tekrardan oluşması amaçlanır (epifizyodez). Eğer çocuk 8 ila 9 yaşından büyükse trokanter major ilerletilerek gluteus medius kasının gerilmesi sağlanır (trokanter ilerletme osteotomisi). Eğer femur boyun-cisim açısı oldukça azalmışsa, femur üst ucunda tepesi dış tarafta üçgen bir kemik çıkartılarak trokanter majorun pelvise dayanması önlenebilir (femoral valgizasyon osteotomisi).

• Trendelenburg yalpalaması

• Trendelenburg gait

• Trendelenburg lurch