ADÖLESAN HALLUKS VALGUS

Ayak başparmağının 1. metatarsofalangeal (MP) eklemden dışa doğru açılanmasına halluks valgus denir. Erişkin yaştaki bayanlar arasında sıkça görülen bu durum ergenlik çağında ortaya çıktığında farklı özelliklere sahip olduğundan adölesan halluks valgus adını alır. Nadiren çocukluk çağında ortaya çıkan olgular da vardır (jüvenil halluks valgus).

Genel Özellikler

Çoğunlukla çift taraflıdır.

Hemen her zaman kızlarda görülür. Erkek:kız oranı yaklaşık 1:9 dur.

Aile öyküsü çoğunlukla pozitiftir (yaklaşık 4 çocuktan 3’ünde). Hastalığın nesiller boyu görülmesi sık rastlanan bir durumdur. Kalıtımsal özelliği bilinse de bunun geçiş şekli tam açıklığa kavuşmamıştır.

Nedeni

Adölesan halluks valgusun nedeni tam aydınlatılamamıştır. Esas etkenin kalıtım olduğu sanılmaktadır, çünkü ailede nesiller boyu halluks valgus bulunan kişilere sıkça rastlanır. 1. metatarsoküneiform eklem hipermobilitesi adölesan halluksa yol açan diğer önemli etkendir. Normalden uzun 1. metatars da halluks valgusun nedenleri arasında sayılır. Başparmağı valgusa zorlayan önü dar, yüksek topuklu ayakkabı kullanımı herkesçe bilinen hazırlayıcı dış etkendir.

Oluş Şekli

Halluks valgus deformitesi gelişirken önce 1. MP eklemin medial kısmında yer alan yumuşak dokular esner ve başparmağın valgusa zorlanmasıyla 1. metatars varusa gider. 1. metatars başının altında bulunan ve iç ile dış sesamoid kemikcikleri birbirinden ayıran metatars çıkıntısı giderek silikleşir (bkz, şekil 2). Metatars başı eklem yüzünün medial kısmında, proksimal falanks tabanının temas ettiği alanın dışında bir oluk belirir. Metatars başının bu oluğun medialinde kalan kısmı anormal basınç altında zamanla daha da irileşerek dışardan görülen bir çıkıntı haline dönüşür. Ayakkabının tahrişiyle bu çıkıntı üzerinde bir bursa oluşur. 1. MP eklem medial kısmında yer alan yumuşak dokuların daha da esnemesiyle medial sesamoid silikleşen metatars çıkıntısının altına yerleşirken, lateral sesamoid de 1. ve 2. metatarslar arasındaki alanda metatars başının lateraliyle temas eder duruma gelir. Başparmağın valgusa gitmesiyle başparmağı aşağı yukarı hareket ettiren fleksör hallusis longus ve ekstansör hallusis longus kaslarının tendonları başparmak adduktoru olarak işlev görmeye başlar ve deformitenin artmasına katkıda bulunurlar (bkz, şekil 3). Proksimal falanks tabanının lateraline yapışan adduktor hallusis kası ile fleksör hallusis brevis kasının lateral başı avantajlı konuma geldiklerinden hem deformiteyi daha da arttırırlar, hem de zamanla kısalıp kontrakte olarak deformitenin düzelmesini engellerler. Aynı şekilde 1. MP eklem lateral kapsülü de kontrakte olur. Abdüktor hallusis kası ile fleksör hallusisin medial başı artık başparmağa abdüksiyon yaptıramaz duruma gelir. Yumuşak dokular arasındaki bu dengesizlik sonucu başparmak ekstansiyona ve pronasyona gider. Bu durum 1. metatars başının yük taşıma özelliğini etkiler. Basma sırasında 1. metatars başı altındaki basıncın azalmasıyla yük diğer metatarslara, özellikle de komşu 2. metatars başına kayar (transfer metatarsalji). 2. metatars başının aşırı yük ile karşılaşması sonucu 2. parmakta pençeleşme (clawing)  gelişir ve 2. MP eklem zamanla sublükse olur. 1. metatars başının medialine rastlayan şişlik üzerindeki yumuşak dokular (kapsül, periost vb.) ayakkabının tahrişiyle giderek kalınlaşır. Buradaki bursa da kısa zamanda inflame olur.