Tedavi

Doğum Kırığı

Yenidoğandaki köprücük kemiği kırığı ebeveynleri çok üzerse de, kırık hiç bir tedavi girişimine gerek kalmadan sorunsuz iyileşir. Tek yapılması gereken bebeğin bakımını üstlenenlerin (anne, hemşire vb.) bebeği kaldırırken nazik olmaları, kolundan tutup çekmemeleri, kırığın bulunduğu kısma herhangi bir şekilde baskı yapmamaları, ve giysi değişimi yaparlarken giysinin kolunu önce kırığın bulunduğu taraftaki koldan geçirmeleri konusunda uyarılmalarıdır. Kırığa yönelik tespitin anlamı yoktur. Kırığa bağlı ağrı 4 ila 5 gün içinde kaybolur ve 2 ila 3 hafta içinde kırık iyileşir. Kırığın iyileşmesi sırasında kırık bölgesinde sert bir şişkinlik oluşur, ancak 2 ila 3 ay içinde ufalarak kaybolur. Bu, her soluk alıp verme sırasında kırık uçları bir miktar oynadığından, kırığı onarmağa çalışan aşırı kırık iyileşme dokusudur (kallus). Kırık iyileştikten sonra bu aşırı kallus dokusuna gerek kalmayacağından o da zamanla kaybolur. Ebeveynlerin telaşa kapılmaması için bu durum daha önceden açıklanmalıdır. Bazen bu aşırı kallus dokusunun oluşturduğu sert şişlik, zamanında fark edilmeyen bir köprücük kemiği kırığının ilk belirtisi olur.

Cisim Ortası Kırığı

Düşme sonucu köprücük kemiğinin kırıldığı saptanan bebekde kürek kemiklerinin arasına pamuktan yapılmış, ufak bir yastıkçık yerleştirmek yeterli bir tedavi şeklidir. Bebek bu şekilde yatarken kırığın ideal bir şekilde kaynaması sağlanır. Eğer bebekte yalancı felç mevcutsa koltukaltına yastıkçık yerleştirerek elastik bandajla kolun gövdeye tespit edilmesi gerekir. Bu süre yalancı felce bağlı olarak 2 haftaya kadar uzayabilir.

Yürüyen ufak çocuğun kaymamış, yeşil ağaç tarzındaki köprücük kemiği kırığında kol askısı yeterli olur. Kol askısı gövdeye tespit edilir ve 2 ila 3 hafta tutulur. Kaymış kırıkta uygun boy bulunabilirse hazır klavikula bandajı kullanılır. Eğer bu sağlanamazsa elastik bandaj 8 şeklinde sarılarak kırığın uygun konumda iyileşmesi sağlanır. 8 şeklinde sarılan yün çilesi de aynı işlevi görür.

Daha büyük çocuktaki köprücük kemiği kırığı yeşil ağaç tarzında, asgari şekilde kaymış, veya fazla kaymamış olduğundan kırık uçlarının karşı karşıya getirilmesi gerekmez. Kaymış kırıkta kırık uçları tam karşılıklı getirilse dahi soluk alıp verme sırasında bu kırık uçları kayacaktır. Solunum hareketlerine rağmen kırık uçlarını sıkıca tespit edecek bir sistem olmadığı gibi aslında buna gerek de yoktur, çünkü bu kırıklar sorunsuz iyileşmektedirler. Kaymış kırık uçları zamanla yeniden şekillenerek 6 ay ila 1 yıl içinde orijinal kemiğe dönüşmektedir. Tedavi, dizilimin mümkün olduğunca normale yakın olmasını sağlayan bir tespit sistemiyle hastanın ağrısını dindirerek kırığa iyileşmesi için fırsat tanımaktan ibarettir.

Piyasada hazır klavikula bandajları satılmaktadır. Bu bandajların amacı çocuğu kabadayı konumunda durmaya zorlayarak köprücük kemiğinde normale yakın bir dizilimi sağlamaktır. Bu amaçla, bandaj takılırken çocuk omuzlarını geriye atarak ayakta durur ve çocuk bu konumdayken bandajın arka kemerleri sıkılır. Klavikula bandajı uygun boyda olmalı ve gevşek takılmamalıdır. Kırıkta iyileşme süresi çocuğun yaşına uygun olarak 4 ila 8 haftadır. Çocuk bu sürenin 3 ila 4 haftasını klavikula bandajında geçirir.

Piyasada hazır satılan klavikula bandajları 8 şeklinde tespit esasına dayanır. Hazır bandaj bulunamayan durumlarda 8 bandajı elastik bandajdan hazırlanır. Elastik bandajdan hazırlanan 8 bandajı uygulandığında her gün gerginlik kontrolü yapılmalıdır, çünkü zamanla elastik bandajlar esner.

Özellikle ergenlik çağına yakın çocukta olmak üzere büyük çocukta kol askısı ile köprücük kemiği kırığının tedavisi önerilmez, çünkü kırık uçları arasındaki kaymayı daha da arttırarak köprücük kemiğinin kısa olarak kaynamasına neden olur; bu da orta hat ile omuz arasındaki mesafenin daralmasına yol açarak işlev bozukluğu oluşturur. Kol askısı ancak kaymamış, yeşil ağaç kırığı olan ufak çocuğa uygulanabilir.

Kırık uçlarının oldukça yer değiştirerek cilde basması durumunda klavikula bandajı uygulamadan önce redüksiyon denenmesinde yarar vardır. Bu, hasta sedasyon altında sırtüstü yatarken, ya da kırık hematomuna anestezik madde verilerek oturur konumda yapılır. Buradaki amaç kırık uçlarının makul ölçüde karşılıklı getirilmesi kadar, ciltteki basının açık yaraya ilerleyerek kapalı kırığın açık kırığa dönüşmesini önlemek, ve kırık uçlarını araya giren yumuşak dokulardan kurtararak kırık iyileşmesini güvenceye almaktır. Redüksiyon denemesi başarılı olursa klavikula bandajı ile devam edilir, ancak bandajda tutma süresi biraz daha uzun tutulur.

Çocukta köprücük kemiği cisim ortası kırığına yönelik cerrahi girişim son derece nadirdir. Cerrahi girişim hiçbir zaman köprücük kemiğini anatomik dizilime getirmek amacıyla yapılmaz, çünkü bu kırık klavikula bandajında sorunsuz olarak kaynar. Geride kalacak olan ameliyat yarasınınizine ait kozmetik görünüm, köprücük kemiğinde kalacak olan minimal deformiteden daha büyük soruna neden olur. Ayrıca, kırık hematomunun gereksiz yere kaybedilmesi ve kırık uçlarında periostun ister istemez sıyrılması kırık kaynaması üzerinde olumsuz etki yapar. Çocuklarda cerrahi girişim ancak damar sinir yaralanması olan, veya cilde bası yapıp redüksiyon manevrasıyla düzelmeyen ve araya yumuşak dokuların girdiğine işaret eden nadir kırıklarla sınırlı kalmalıdır. Yelken göğüs ve açık kırık diğer nadir cerrahi endikasyonlar arasında sayılabilir. Kırık uçlarının tespiti şekilli mini plakla veya intramedüller Kirschner teliyle yapılır. Kirschner teli tercih edilecekse kolaylıkla göç ettiğinden dolayı ucu yivli olmalıdır. Açık kırık veya açık redüksiyon sonrası kırıkta kaynamama riski olabileceği aileye anlatılmalıdır.