Tedavi

Tedavide ayağın durumu, bacak uzunluk farkı, diz ve ayak bileği stabilitesi ile tutulumun iki taraflı olup olmadığı gibi hususlar dikkate alınır.

Ayak işlevsel ise ve bacak uzunluk farkının 3 cm’in altında olacağı düşünülüyorsa (tip IA) topuk yükseltme ile çözüm aranır. Ancak sosyal endikasyonla cerrahi yolla denkleştirme işlemi yapılabilir.

Ayak işlevsel ve bacak uzunluk farkının 3 cm ila 5 cm arasında olacağı düşünülüyorsa (tip IB) cerrahi denkleştirme işlemi yapılır. Uzun tarafa epifizyodez veya kısa olan tarafa uzatma osteotomisi seçeneklerinden hastaya uygun olanı tercih edilir (Bkz., Bacak Uzatma).

Ayak işlevsel ve bacak uzunluk farkının 5 cm ila 15 cm arasında olacağı düşünülüyorsa (tip IC) cerrahi denkleştirme işlemi yapılır. Bu amaçla birden fazla seans halinde uzatma osteotomisi uygulanır. Uygun olgularda tedavi planlamasına epifizyodez de eklenebilir.

Ayak işlevsel ve bacak uzunluk farkının 15 cm’in üstünde olacağı düşünülüyorsa (tip ID) cerrahi denkleştirme işleminin başarısı, komplikasyonları, hastanın kazandıkları ve yitirdikleri hasta sahiplerine ayrıntılı bir biçimde anlatılmalıdır. Birçok uzatma seansından ve bunlara bağlı komplikasyonlarla uğraşıdan sonra gelinen nokta, görünümü hoş olmayan, dizi ve ayak bileği oynamayan bir bacak olabilir. Her ne kadar teknoloji sürekli ilerliyor ve cerrahi denkleştirme işleminde bize yeni olanaklar sunuyorsa da bu tür hastalarda eşlik eden, femur kısalığı, diz ve ayak bileği instabilitesi gibi ciddi patolojiler nedeniyle sonucu kesin olarak öngörebilmek mümkün değildir. Bu olgularda amputasyon ile cerrahi denkleştirme arasındaki tercihi hekim ebeveynlerle birlikte tartışarak yapmalıdır.

Fibulanın kısa olması, ya da hiç olmaması nedeniyle ayak bileğinde dış malleol desteğinin bulunmaması, ayak bileğinde valgusa ve ayakta ekinovalgus deformitesinin gelişmesine yol açar. Bunu önlemek, ya da düzeltmek için ilk seans olarak Aşil tendonu ve peroneal tendonlar uzatılır. Radyografide fibula hiç görüntülenemese de fibulanın, tibiada kısalma ve açılanmaya yol açan, fibröz bir bant halinde olduğu saptanır. Bu fibula kalıntısı muhakkak eksize edilmelidir. Ayak bileğinde stabilizasyona yönelik bu ilk cerrahi girişim bebek 6 aylıktan itibaren yapılabilir. Ameliyat sonrası uzunca bir süre gece ve gündüz AFO kullandırtılır.

Ayak bileğinin stabil olması, ayağın düz basması, sonuçta da bacağın işlevini yerine getirmesi açısından önemlidir. Yumuşak doku dengelemesine karşın ayak bileğindeki instabilite ilerleyebilir. Bu durumda Gruca ameliyatı, tibia alt ucunda düzeltici osteotomi ve ayak bileği artrodezi seçenekleri gündeme gelir. Ayağın durumu (dizi eksikliği, tarsal koalisyon, ekinovalgus deformitesi vb.) bu tercihte önemli rol oynar.

Femur dış kondil hipoplazisi için büyüme plağının iç tarafına epifizyodez yapılabilir ve femur alt ucundan olan büyüme dengelenebilir, ya da büyüme plağı kapandıktan sonra kondiloplasti uygulanabilir.

Ayağın işlevsel olma olasılığı yok, ancak bacağın geri kalan kısmı işlevsel ise Syme amputasyonu ile ayak alınır ve yerine protez takılır (erken proteze geçiş). Bu işlem çocuk ayakta durmaya başladığı, ancak daha henüz yürümediği zamanda yapılır (9 ila 10 aylıkken). Böylelikle çocuğun yürümeye protezle başlaması hedeflenir. Tibiadaki açılanma çok fazla ve protez uyumunda sorun yaratacak gibiyse, amputasyon sırasında tibiaya düzeltici osteotomi yapılabilir.

Ayağın ve bacağın geri kalan kısmının işlevsel olma olasılığı yoksa olgunun özelliğine göre bacağın mümkün olduğunca büyük kısmı korunur.