Tedavi

FAS tanısı konan hastada, eğer yakınmaların geçmişi fazla değilse, başlangıçta konservatif kalınabilir, ancak şu unutulmamalıdır ki, sıkışmaya neden olan patolojiler eğer erkenden ortadan kaldırılabilirse, o ana kadar oluşmuş olan hasarın önemli bir kısmı geri dönebilir ve koksartozun ilerlemesi önlenmiş olabilir.

Hastaya spor yasaklanır. Kalça kaslarını güçlendirici egzersizlere başlanır. FAS’ya neden olduğu düşünülen günlük aktiviteler yeniden düzenlenir. Örneğin, oturduğu koltuk yükseltilir, bağcıksız ayakkabı giymesi, mümkün olduğunca asansör kullanması önerilir. Nonsteroid antiinflamatuvar ilaçlar ağrıyı dindirmek açısından yardımcı olabilir. Eklem kıkırdağını desteklemek üzere glükozamin + kondroitin sülfat içeren ilaçlar kullandırtılır. Eklem içine hiyalüronik asit injeksiyonları yapılabilir.

FAS görülen hastalar genellikle aktif çalışan kimseler olduğu için uzun süreli fizyoterapi programına pek tahammül edemezler. Birkaç ay içinde iyileşme sağlanmayan hastada cerrahi girişim endikasyonu konur.

FAS’nın radikal tedavisi cerrahidir. Sıkışmaya neden olan patolojilerin çeşidine ve ciddiyetine göre kalça artroskopisi, mini açık cerrahi, güvenli cerrahi çıkık ve ters Ganz osteotomisi gibi yöntemlerden biri tercih edilir. Bu yöntemlerin hepsinde kalçadaki dejeneratif artritin ilerlememiş ve lokal kalmış olma şartı aranır. Üst yaş sınırı yoktur.

Kalça artroskopisiyle ayrılmış olan labrum yerine dikilir, ya da dikilemiyecek derecede dejenerasyon varsa takılmaya neden olan kısım eksize edilir. Labrum mümkün olduğunca korunmalıdır. Labrumun ayrıldığı ve kıkırdağın aşındığı bölgeye ince delikler açılarak (mikrokırık yöntemi) o bölgenin hiç olmazsa fibro kıkırdak ile dolması sağlanır. Femoral tipte femur boynu ile başı arasındaki tümsek shaver denilen cihazla kazınır ve normal offset oluşturulmaya çalışılır. Asetabulum çevresindeki osteofitler temizlenir. Asetabuler tip FAS söz konusuysa fazla örtünmeye neden olan asetabulum kenarı tıraşlanır (asetabuloplasti). Bu sırada labrumu ayırmamaya özen göstermek gerekir.

Mini açık cerrahide kalça eklem kapsülü açılır. Soruna neden olan patolojileri ve sıkışma alanını gözle görüp değerlendirme olanağının bulunması nedeniyle artroskopiye tercih edilebilir, ancak kalça artroskopisinde deneyimli bir ortopedi hekiminin yapabildiğinden daha fazlasının mini açık cerrahiyle yapılabildiğini söylemek zordur. Bu nedenle mini açık cerrahi daha çok asetabulumu yönlendirici bir osteotomi (örneğin, Ganz osteotomisi) sırasında asetabuler tip bir FAS'yı önlemek açısından tercih edilir.

Güvenli cerrahi çıkık yönteminde femur başı itinayla asetabulum dışına alınır ve sıkışmaya neden olan femur boynundaki tümsek ve küre özelliğini yitirerek anormal sürtünmeye neden olan femur başının kenarı tıraşlanır. Normal offset derinliği yeniden oluşturulur. Femur başı ve boynuna her yönden rahatça ulaşılabilmesi bu yöntemin en büyük üstünlüğüdür. Kalça artroskopisiyle kazınamayacak büyüklükteki bir tümseği ve sıkışmaya neden olan femur başı kısmını gözle görerek rahatça ve düzgün bir biçimde traşlama olanağı sağlar. Kalça yerine konarak sıkışmanın ortadan kalkıp kalkmadığı test edilebilir. Femur başını asetabulumdan çıkartabilmek için trokanter majoru sagittal planda osteotomize etmek gerekir. Femur başını besleyen damar ağı buraya yapışan piriformis kasına yakın seyrettiğinden trokanter osteotomisinin bunun önünden yapılması önemlidir, aksi takdirde femur başında avasküler nekroz gelişebilir. Asetabuler tip FAS'da dayanan asetabulum kenarı artroskopik olarak kazınamayacak büyüklükteyse güvenli cerrahi çıkık yöntemiyle asetabulum kenarından ne kadarının alınması gerektiği rahatça anlaşılabilir. Zarar vermeden labrum yapışma yerinden kaldırılır, yeterince kemik rezeke edilir ve labrum tekrardan yerine dikilir. Femoral tipin çok daha baskın olduğu karma tipte normal offsetin sağlanması genellikle yeterli olur, asetabuloplastiye gerek kalmaz.

Ganz osteotomisi gelişimsel kalça displazisinde süren asetabuler displaziyi düzeltmek için tasarlanmış bir periasetabuler osteotomi çeşitidir. Gelişimsel kalça displazisinde asetabulumun ön tarafı eksik olduğundan asetabulum bunu düzeltecek şekilde yeniden konumlandırılır. Eğer bu sırada asetabulum femur başını önde aşırı örtecek şekilde tespit edilirse anterior FAS’ya neden olur. Böyle bir durumda aşırı örtüme neden olan asetabulumun ön-üst kısmı tıraşlanır. Eğer asetabulumda retroversiyon var ve bu anterior FAS’ya neden oluyorsa ters Ganz osteotomisi ile asetabulumun yönü düzeltilir. Buradaki sıkışma geniş bir alanı ilgilendiren global bir sıkışmadır ve salt asetabulum kenarının tıraşlanmasıyla düzeltilemez. Asetubulumdaki retroversiyonu veya posterior yetmezliği iyi değerlendirmek ve bunu ters Ganz osteotomisiyle düzeltirken, özellikle femoral anteversiyon mevcutsa, anterior instabiliteye neden olmamaya özen göstermek gerekir.