Tedavi

Erken Dönem

Doğumu izleyen ilk 5 ila 7 gün sinir hasarıyla oluşan kanamanın (hemoraji) etkilerinin kaybolması ve ödemin geri çekilmesi için kol mutlak istirahate alınır. Giysi değişimi vb. gibi işlemler koldan çekmemeye ve kolu kaldırmamaya (yani, omuzu abdüksiyona getirmeden) azami itina göstererek yerine getirilmelidir. Bebeğin kolunun, omuz 90 derece abdüksiyon ve 90 derece dış rotasyon, dirsek 90 derece fleksiyon, önkol tam supinasyon ve el bileği bir miktar dorsifleksiyon konumunda tespiti amacıyla yatağa, ya da üzerine yatırıldığı büyük bir yastığa bağlanması önerilmişse de, bunun yerine bebeğin iç çamaşırını katlayarak dirsek 90 derece fleksiyondayken kolu askıya almak daha doğrudur, çünkü kol yatağa, ya da yastığa bağlandığında omuzun riskli hiperabdüksiyon konumuna gitme tehlikesi vardır. Bu hassas dönemde 90 derecelik dahi omuz abdüksiyonunun brakiyal pleksusda yaratacağı gerginlik önlenmelidir. Klumpke tipi bir felç söz konusuysa kolun adduksiyonda durması daha da önem kazanır.

Doğumu izleyen 2. hafta felçli kaslardaki tonusu korumak, kontraktürlerin oluşmasını engellemek ve eklem hareket açıklığını sağlamak için fizyoterapiye başlanır. Omuzdan parmak uçlarına kadar tüm eklemler tam hareket açıklığını sağlayacak şekilde hareket ettirilir. Kaslara pasif germe ve masaj uygulanır. Tüm bu işlemler gayet nazik olmalı, koldan çekilmemeli ve omuz hiperabdüksiyona getirilmemelidir. Fizyoterapi günde 3 kez, ya da her emzirme sonrası 20 ila 30 dakikalık seanslar halinde uygulanır. Unutulmamalıdır ki tedavi zamanında ve etkin bir şekilde yapılmayacak olursa, kas kontraktürü hızla gelişir ve eklemlerde deformasyona yol açar.

Doğumu izleyen ilk 3 ila 4 haftalık dönemde basit nöropraksi olgularında oldukça düzelme görülür. Doğumsal kol felci olgularının çoğunluğunu oluşturan bu olgular kendiliğinden elendikten sonra, geri kalan olgularda tekrarlayan muayenelerle nörolojik hasar hakkında daha sağlıklı bilgi edinilir. Fizyoterapi düzgün yapılıyorsa kolu cihazlamaya gerek yoktur. Üst brakiyal pleksus yaralanmasında omuz dış rotasyonundaki gelişmeler fizyoterapinin etkinliği konusunda bir fikir verebilir. Örneğin, omuz dış rotasyonunda ani bir kayıp omuzun arkaya çıktığının belirtisi olabilir. Doğumu izleyen 3 ay süresince fizyoterapiye aralıksız devam edilir.

Doğumu izleyen 4. ayda henüz toplamamış kasları innerve eden sinirdeki iyileşmeyi değerlendirmek için sinir ileti testi EMG yapılabilir. EMG’nin daha erken dönemde yapılmasının bir anlamı olmadığı gibi, 4. ayda yapılan EMG de çoğunlukla yönlendirici değildir. 3. ayın bitiminde biseps kasının çalışıp çalışmaması prognoz açısından yol göstericidir. 3 ay geçtiği halde biseps kası çalışmayan hastalarda prognoz genellikle kötüdür. Zamanla dirsek fleksiyonu dönse bile, bu hastalarda kolun bütünü için söylenebilecek genel iyileşme düzeyi biseps gücüne 3 aydan önce kavuşan hastalara göre daha düşüktür. Benzer şekilde, 3 ay geçtiği halde düzelmeyen deltoid kası büyük olasılıkla böyle kalacak demektir.

Doğumu izleyen 4. aya kadar düzelmeyen kasta iyileşme beklentisi azalır. Klinik tablo ağırsa, geçen 3 ayda hiçbir kasta düzelme saptanmamışsa, alt, ya da tüm brakiyal pleksus hasarı söz konusuysa cerrahi girişime başvurulabilir. Cerrahi girişimde brakiyal pleksus ortaya konarak hasarlı kısım araştırılır. Mikrocerrahi tekniği kullanılarak sinir lifleri serbestleştirilir (nöroliz), kopmuş sinir uçları gerginlik yaratmayacak tarzda ucuca dikilebilir, ya da hasar alanı büyükse araya sinir grefti konur (interfasiküler greftleme). Bu işlem için sural sinir greft olarak kullanılabilir. İyileşmeyi engelleyen nedbe dokusu varsa eksize edilir. Pleksus cerrahisi için uygun zaman 5 ay ila 12 ay arasıdır. Olguların çoğunda deltoid kası pleksus cerrahisine iyi yanıt verir, ancak omuz dış rotator kasları için tersi söz konusudur. Biseps kası ise olguların ancak yarısında pleksus cerrahisinden yarar görür.

Brakiyal pleksusa yönelik cerrahi girişim düşünülmüyorsa kastaki güçsüzlük fizyoterapiye devam edilmesini zorunlu kılar. Alt brakiyal pleksus yaralanması söz konusuysa önkola ve ele cihaz uygulanır. Üst brakiyal pleksus yaralanmasında omuz ve dirseğin cihazlanması düşünülebilir. Bu özellikle arkaya çıkıktan korkulan omuz için geçerli olabilir, ancak cihazlamanın ters kontraktür, hatta sublüksasyona neden olma gibi bir riski vardır. Çok gerekmedikçe kullanılmamalıdır; kullanılacaksa da kısmi zamanlı olarak kullanılmalıdır.

Genel bir şey söylemek gerekirse tüm doğumsal kol felci olgularının yaklaşık % 80’i doğumu izleyen 12 ay içinde düzelir. 20 ila 24 aya kadar sinirde düzelme beklenebilir; bu süre geçtiği halde sinirde düzelme olmamışsa sinirin kendiliğinden iyileşeceği yönündeki iyimserlik sona erer.