Tanı

Ayak bileğinin rutin basit radyolojik incelemesi ön arka ve yan radyografileri kapsar, ancak şüpheli bir durum varsa incelemeye ayak bileği mortis radyografisi de eklenmelidir. Mortis radyografisi Tillaux kırığını ve SH tip I kırığını göstermede standart ön arka radyografiye göre daha yardımcıdır.

Mortis radyografisi röntgen masasına oturtulan hastanın bacağı kalçadan 20 derece (15 ila 35 derece arası) içe çevrilip 100 mm uzaklıktaki röntgen tüpü malleolerden geçen eksene (transmalleoler aks) tam dik gelecek şekilde yönlendirerek çekilir. Normal bir mortis radyografisinde tibia distal eklem yüzü ile malleol uçlarını birleştiren çizgi arasındaki talokrural açı 83±4° olmalı, fibulotalar iç eklem açıklığı 4 mm’nin üstünde ve tibiofibuler örtüşme 6 mm’nin altında olmamalıdır.

Nadir de olsa masum gibi görünen bir kırıkta bağ hasarına bağlı instabiliteden şüpheleniyorsa stres radyografisi çekilmesi önerilmiştir, ancak iyatrojenik büyüme plağı hasarından kaçınmak için bunun yerine BT çektirilmesi daha yerinde olur 

Çocukta ayak bileği kırığı klinik bulguları varsa radyografilerin dikkatlice incelenmesi gerekir, çünkü bazı kırık tiplerini saptamak ilk bakışta mümkün olmayabilir. Örneğin, SH tip I kırık fazla deplase olmadığından basit radyolojik incelemeyle saptanması bazen güç olabilir. Böyle bir kırıkta radyografide saptanabilen anormal bulgular büyüme plağı komşuluğunda yumuşak doku şişliği ya da büyüme plağında hafif genişlemeden ibarettir. Aynı şekilde, medial malleoldeki kemikleşme merkezinin henüz belirmediği ufak çocukta (kızlarda < 7 yaş, erkeklerde < 8 yaş) SH tip III kırığını saptamak güç olabilir.

Tillaux kırığında kopan epifizer parçanın deplasman miktarı uygulanacak tedavi açısından çok önemlidir. Bilgisayarlı tomografi çektirme olanağının olmadığı durumlarda mortis radyografisi bu açıdan çok yardımcı olur. Ayrıca, Tillaux kırığında kopan parça çok ufak olabilir ve rutin ayak bileği radyografilerinde görüntülenemeyebilir, ancak mortis radyografisi bu tarz ufak kopma kırığını göstermede daha hassastır. Nitekim Acil Servis’te ayak bileği burkulması olarak kabul edilen bazı yaralanmaların sonraki başvurularında Tillaux kırığı geçirmiş oldukları saptanmıştır.

Eğer hastada Maisonneuve tip kırık şüphesi varsa tüm fibulanın görüntülenmesi gerekir.

Lateral ve medial malleollerin ucunda görülen aksesuvar kemikleşme merkezleri kopma tarzındaki kırıkla karıştırılabilir. Malleol içinde, kıkırdak ve kemikten ibaret epifizin bir parçası olarak görülen bu aksesuvar kemikleşme merkezleri giderek kemikleşir ve malleoldeki kemikleşme merkezinin geri kalan kısmıyla birleşir. Bu merkezlerin kemikleşmenin bir çeşidi mi, yoksa mikrotravma sonucu mu ortaya çıktığı meçhuldür. Medial taraftaki aksesuvar kemikleşme merkezinin (os subtibiale) görülme sıklığı yaklaşık % 20’dir, ancak bu oran travma vb. nedeniyle çekilen radyografilere dayandığından görülme sıklığının aslında daha fazla olması gerekir. Lateral taraftaki (os fibulare) daha az görülür (yaklaşık < % 1). Asemptomatik olan bu aksesuvar kemikleşme merkezleri akut, ya da kronik ağrıya ve lokal hassasiyete neden olursa mikrokırık düşünülmeli ve bilgisayarlı tomografi ve kemik sintigrafisi ile durum aydınlatılmalıdır.

Kırıktan şüphelenilen, ya da mevcut kırık hatlarının net olarak anlaşılamadığı ayak bileği kırıklarında bilgisayarlı tomografi çekilmesi rutine binmiştir. Özellikle triplanar kırıkta ve Tillaux kırığında bilgisayarlı tomografinin üstünlüğü tartışılmaz. Kırık mekanizmasını daha iyi anlamamıza yarayan bilgisayarlı tomografi redüksiyonun nasıl yapılmasında yol gösterici olduğu gibi kırık parçalar arasındaki deplasman miktarını da daha sıhhatli gösterir. BT ayrıca eklem içindeki kıkırdak fragmanları da saptamaya yarar.

Ayırıcı Tanı

Hematojen osteomiyelit ve ayak bileğinde patolojik kırığa yol açabilecek tümörler ayırıcı tanıda akılda tutulmalıdır.