Akut Kayma

FBEK’nda tedavi planlaması yaparken birden fazla unsur göz önünde bulundurulur. Bunlar kaymanın akut veya kronik oluşu, kaymanın derecesi ve kaymanın stabil veya instabil oluşudur. Ayrıca FBEK’nın idyopatik, ya da atipik oluşuna da dikkat etmek gerekir.

Akut kaymada genel anestezi altında kayan femur boynu ile baş arasında redüksiyon denenir. Femur boynunun arkasında seyreden damar ağını zedelememek için manüplasyon son derece nazik olmalı, kalça zorlanarak iç rotasyona veya fleksiyona alınmamalı, ve iki başarısız denemeden sonra yenisi denenmemelidir. Manüplasyon sonrası vida tespiti amacıyla traksiyon masası denilen özel bir ameliyat masasına alınan hastanın kalçası ekstansiyon ve nötral rotasyonda traksiyondayken (çektirilirken) elde edilmiş olan redüksiyon yeterli kabul edilmelidir, ancak yine de avasküler nekroz gelişme olasılığı çok yüksektir. Aslında avasküler nekroza neden olan durum bu tür olgularda, özellikle de instabil akut kaymada, kaza anında (düşme, takılma vb.) gerçekleşmektedir. Bu durum hastaya ve ebeveynlerine yeterince anlatılmalıdır. Redüksiyon sonrası hasta traksiyon masasına alınır ve skopi kontrolü altında femur boynundan başa doğru iki adet 6,5 mm’lik özel oluklu (kanüle) vida geçilir. Burdaki amaç vidanın sağladığı stabiliteyle redüksiyonu korumak ve femur başı büyüme plağının erken kapanmasını sağlayarak kaymanın risk olmaktan çıkartılmasıdır. Bu amaçla vidayı yerleştirirken büyüme plağının her iki tarafında da yeterince vida yivinin kalmasına dikkat etmek gerekir. Vida femur başı merkezine veya bunun hafif aşağısı ve arkasına rastlayacak şekilde ve büyüme plağına dik olacak şekilde yerleştirilmelidir.

FBEK olgularında tespit amacıyla çok çeşitli malzeme kullanılmıştır. Kalın çiviler (Smith Peterson çivisi), yivsiz, düz çiviler (Kirschner teli), veya yiv genişiliği fazla olmayan ince çiviler (Knowles çivileri) mahzurları nedeniyle artık günümüzde terk edilmiştir. Günümüzde yiv genişliği 6,5 mm, gövde kalınlığı 4,5 mm olan, tercihan titanyum veya paslanmaz çelikten imal edilmiş, oluklu vidalar kullanılmaktadır. Konan ikinci vidanın tespitin stabilitesini iki kez arttıracağı beklenirse de ikinci vida ilk vidanın sağladığı stabiliteye ancak 1/3 oranında katkıda bulunmaktadır. Bu nedenle stabil akut kaymada, ya da normale yakın kilosu olanlarda konacak 2. vidaya bağlı oluşabilecek komplikasyonlardan kaçınmak için tek bir vida ile yetinilebilir. Büyüme plağındaki kapanmanın vida sayısı ile ilişkisi yoktur, ancak vida femur başı epifizinin ön ve üst çeyreğinde merkezden ne kadar uzakta konmuşsa kapanma da o kadar olumsuz etkilenmekte ve ekleme girme olasılığı da o kadar artmaktadır.

Hasta ameliyat sonrası 2. gün koltuk değnekleriyle ayağa kaldırılır, ancak bastırılmaz. Ağrının geçip geçmediği izlenerek hastaya 4. haftadan itibaren kısmi yük verdirilir. Tam yük verdirme 6. haftadan önce olmamalıdır. Hastanın aşırı kilolu olması durumunda bu süre daha da arttırılabilir. Ağrı kaybolmadan spor etkinliklerine izin verilmez; bu süre 3 aydan erken olmamalıdır. Hasta 3 ila 6 aylık aralarla izlenerek büyüme plağında kapanma gerçekleşip gerçekleşmediği, vidaların kaymayı durdurup durduramadığı, avasküler nekroz veya kondroliz gibi ciddi komplikasyonların olup olmadığı, ve karşı kalçada kayma yönünde her hangi bir bulgu bulunup bulunmadığı araştırılır.