Ölçüm ve Değerlendirme

Eğriliğin derecesini ölçebilmek için önce koronal ve sagittal planlarda eğriliğin her iki ucunda yer alan sonlanım omurlarını (end vertebralar) ve eğriliğin tepesinde yer alan tepe omuru (apikal vertebra) belirlemek gerekir. Tepe omuru, eğrilik içinde yer alan ve merkezi sakral hat denen, sakrumun ortasından geçen düşey hatta göre en dışta bulunan omurdur. Üst (sefalik) sonlanım omuru, tepe omuruna göre sefalik yönde yer alan ve üst yüzü eğriliğin iç bükey tarafına göre en fazla eğilmiş ilk omurdur. Alt (kaudal) sonlanım omuru, tepe omuruna göre kaudal yönde yer alan ve alt yüzü eğriliğin iç bükey tarafına göre en fazla eğilmiş ilk omurdur.

Eğriliğin ölçümünde Cobb yöntemi kullanılır. Üst sonlanım omurunun üst yüzeyinden ve alt sonlanım omurunun alt yüzeyinden çekilen hatların arasında kalan açı eğriliğin derecesini değerlendirmede kullanılır, ancak her iki hat hemen her zaman film dışında kesiştiğinden, bunun yerine her iki hatta dik hatlar indirilerek bunlar arasındaki açı ölçülür.

Cobb açısını ölçen değişik kişiler arasında 6-7 dereceyi bulan farklar görülebilir; hatta aynı kişinin tekrarlayan ölçümleri arasında da fark olabilir. Bu hata payını asgariye indirmek için ayrıntıları net gösteren radyografi tercih edilmeli, sonlanım omurları dikkatli bir biçimde seçilmeli, hatlar tanımlanana uygun olarak titiz bir biçimde oluşturulmalı, silinebilen, ince uçlu kalem kullanılmalı ve saydam açı ölçer ile itinayla ölçülmelidir.

Tüm ölçümler yan radyografide de yapılarak omurganın sagittal plandaki görüntüsü değerlendirilir. Sırt bölgesine yandan bakıldığında normalde 20° ila 40° arasında değişen bir kifoz görülür. Sırt ile bel arasındaki kavşakta, yani T11 ila L1 arasında, bir açılanma görülmez. Belde ise L₁-L₂ aralığında başlayıp sakruma doğru artan bir lordoz bulunur ve normal değeri 50° ila 65° arasında değişir.

Tepe omurundaki rotasyonun değerlendirilmesi seçilen tedavinin etkinliğini ölçmek açısından gerekebilir. Bu amaçla geliştirilen Perdiolle yönteminde tepe omura ait, dış bükey taraftaki pedikülün ortası işaretlenir. Saydam bir şablon olan Perdiolle torsiyonometresi üzerinde bulunan düşey çizgi tepe omurunun dış kenarına rastlayacak biçimde röntgen üzerine yerleştirilir. Bu şekilde yerleştirilmiş şablon üzerindeki hatlardan pedikülün işaretli noktasından geçen hat rotasyon değerini verir.

Nash-Moe yönteminde ise tepe omuruna ait, dış bükey taraftaki pedikülün omur cismi merkezine göre yön değiştirmesi derecelendirilir. Tepe omuruna ait her iki pedikül simetrik duruyorsa 0 derece, dış bükey taraftaki pedikül omur cisminin dış kenarından uzaklaşmışsa 1 derece, dış bükey taraftaki pedikül omur cismi dış kenarından uzaklaşmış, ancak omur cismi merkezine rastlamıyorsa 2 derece, dış bükey taraftaki pedikül omur cisminin merkezindeyse 3 derece ve merkezi geçmişse 4 derece rotasyon vardır. Perdiolle daha güvenilir bir yöntemdir, ancak tepe omuru çengel, vida veya çubuk gibi cerrahi implantlarla perdelendiğinde rotasyon ölçülemez duruma gelebilir. Tepe omurundaki rotasyon gerektiğinde bilgisayarlı tomografiyle daha hassas olarak ölçülebilir.

Skolyoz hastalarında omurganın ve göğüs kafesinin pelvis üzerinde dengede durması istenir. Bu dengesizlik cerrahi girişim öncesi mevcut olabildiği gibi, ameliyat sonrası da oluşabilir, ya da denge yeterince giderilmemiş olabilir. Normalde koronal planda merkezi sakral hat C₇ omuru orta noktasından geçer (koronal denge). Aradaki mesafenin 2 cm’i geçmesi durumunda dengesiz (dekompanze) bir eğrilikten söz edilir. Gövde dengesini gösteren parametre bölgesel tepe omuru lateral deviasyonudur. Bu, torakal bölgede tepe omuru merkezi ile C7 ortasından geçen düşey hat, torakolomber veya lomber bölgedeki eğrilikte ise tepe omuru merkezi ile merkezi sakral hat arasındaki mesafenin milimetre cinsinden ifadesidir.

Nörolojik muayene normal ise adölesan idyopatik skolyozda manyetik rezönans görüntüleme (MRG) rutin incelemeler arasında yer almaz, ancak idyopatik skolyoz olgularında sirengomiyeli, Arnold-Chiari malformasyonu, diastematomiyeli vb. gibi doğumsal omurilik anomalilerine nadir de olsa rastlandığı bilinmektedir. Bu nedenle bu patolojilerin varlığını düşündürtebilecek bazı durumlarda, özellikle de cerrahi girişim düşünülüyorsa, MRG gerekebilir. Bu durumlar kısa dönemde hızlı ilerleme gösteren eğrilik, cerrahi girişim gerektiren sol torakal eğrilik, asimetrik karın refleksinin alındığı eğrilik ve eforla baş ve boyun ağrısı olan eğrilik olarak özetlenebilir.